وظايف سخنران
فن سخنوري (18)
تا کنون درباره سخن و سخنوري مطالبي خدمت شما عرض شد که اگر خواننده اين مجموعه باشيد و مباحث ما را دنبال کنيد، متوجه شديد که مقالات گذشته بيشتر مقدمه بود و هم اکنون وارد مباحث اصلي مي‌شويم.
در اين نوشتار پيرامون وظايفي که بر عهده يک سخنران است مباحثي ارائه مي‌شود. اشاره به اين نکته لازم و ضروري است که علاوه بر دقت در به کارگيري فنون و مهارت هاي سخنراني، لازم است با وظايفي که به عهده يک سخنران است نيز آشنا شويم. وظايف و نکاتي که بيشتر ناظر به اثر گذاري مطالب سخنور است. اگر چه مي تواند به جذابيت آن نيز کمک کند.
آگاهي از مطالبي که موضوع سخنراني است و نظم و ترتيب به آن و همچنين اقناع مخاطبين، دو محور مورد بحث ما در اين مقاله هستند.
آگاهى سخنران به ماده و صورت سخن و به آغاز و انجام كلام، به گفتههاى وى نظم و ترتيب مىبخشد، دچار پريشان فكرى و پريشان گويى نمىشود،
1. آگاهى و آگاهسازى
اولين وظيفه اساسى سخنور آن است كه از مطالبى كه مىخواهد در مجلس، مورد بحث قرار دهد، آگاه باشد. يعنى بداند چه مىخواهد بگويد يا چه مسايلى را باشنوندگان در ميان مىگذارد، و با چه نظم و ترتيبى آن را ادا مىكنند.
به شرحى كه بعدا توضيح داده خواهد شد، آگاهى سخنران به ماده و صورت سخن و به آغاز و انجام كلام، به گفتههاى وى نظم و ترتيب مىبخشد، دچار پريشان فكرى و پريشان گويى نمىشود، سخن را از نقطهاى كه بايد، شروع مىكند، پيرامون هدف بحث، به قدر مقتضى سخن مىگويد، و در جايى كه بايد، كلام را خاتمه مىدهد.
بهتر اين است كه سخنران، علاوه بر خود آگاهى، آگاه سازى هم بنمايد و در آغاز كلام، شنوندگان را از موضوع بحث خود آگاه نمايد. هر چند آگاه سازىاش با عبارتى كوتاه و مختصر باشد. مثلاً خطيب اسلامى، در آغاز كلام بگويد بحث امروز من در اين مجلس پيرامون يكتاپرستى يا توحيد در عبادت است.
اعلام اين سخن، با توجه به تفاوت روحيات مستمعين، چند فايده دارد. گروهى كه خود مومن واقعى هستند و موحد در عبادتاند آماده استماع مىشوند تا بفهمند اگر در يكتاپرستى و توحيدشان كمبودى وجود دارد، در اين سخنرانى تكميل شود. جمعى كه توحيد در عبادت را شنيدهاند، ولى آن را خوب نفهميدهاند، مهيا مىشوند سخنان خطيب را با دقت استماع نمايند تا به اين امر مهم اعتقادى، آن طور كه بايد، واقف گردند. اگر در بين افراد كسانى باشند كه اسماء مسلماناند و عملا به دين الهى علاقه ندارند، از باب اين كه توحيد در عبادت را در مكتب اسلام بفهمند و از اين امر مهم آگاهى يابند، با توجه، استماع مىنمايند. اگر بين جمعيت، افراد غير مسلمان باشند، آنان نيز ميل دارند از اين فرصت استفاده كنند و بدانند يكتاپرستى در اسلام چه معنى دارد. خلاصه، مىتوان گفت آگاهسازى در آغاز سخن، به شنوندگان آمادگى فكر مىبخشد. آنان را براى استماع مهيا مىنمايد، و با دقت و علاقه، به سخنان خطيب گوش فرا مىدارند.
مىتوان گفت آگاهسازى در آغاز سخن، به شنوندگان آمادگى فكر مىبخشد. آنان را براى استماع مهيا مىنمايد، و با دقت و علاقه، به سخنان خطيب گوش فرا مىدارند.
بايد توجه داشت كه آگاه سازى، زمانى شنوندگان را به استماع بهتر و دقت بيشتر وامى دارد و آنان را پابه پاى سخنران پيش مىبرد، كه از موضوع سخن خارج نشود و به مسائل متفرق نپردازد. چه، اگر گوينده، رشته كلام را از دست داد و از مسير هدف خارج شد، شنونده از وى جدا مىشود يا از مجلس بيرون مىرود يا خطيب را ترك مىگويد، در باطن از مستمعين كناره گيرى مىكند، و سر گرم افكار و تخيلات درونى خود مىگردد.
2. اقناع شنوندگان
دومين وظيفه اساسى سخنوران، اقناع شنوندگان است. يعنى سخنور بايد در موضوعى كه مورد بحث قرار مىدهد، آن قدر قوى و مسلط باشد كه بتواند عقل شنوندگان را، در صحت و اصالت آن اقناع نمايد و آنانرا با خود موافق و هم عقيده سازد. انجام اين مهم مستلزم آن است كه سخنران از قدر و ارزش علمى خويش آگاه باشد، حد خود را بشناسد و موضوعى را براى بحث انتخاب نمايد كه شايسته آن باشد.
منبع:
سخن و سخنوري
تهيه و فراوري: محمد حسين امين- گروه حوزه علميه تبيان
